Oryginał czy zamiennik – co wybrać?

W przeciwieństwie do sprężyn, które naprawdę odpowiadają za zawieszenie pojazdu, określenie „amortyzatory” jest nieco mylące. Właściwie należy mówić o tłumikach drgań, które w kontrolowany sposób redukują drgania powstające podczas ściskania i rozciągania sprężyn zawieszenia. Gdyby nie było amortyzatorów, drgania nadwozia gasłyby bardzo powoli, samochód dość długo kołysałby się lub nawet podskakiwał, co w skrajnych sytuacjach doprowadzić by mogło nawet do zwiększenia drgań i powstania drgań rezonansowych. Wynikiem tego może być utrata kontaktu opon z nawierzchnią, co powoduje wysoce niestabilne prowadzenie pojazdu, zwłaszcza na wyboistych lub krętych drogach. Aby temu zapobiec już od dawna w konstrukcji zawieszenia stosowane są różnego rodzaju amortyzatory.

Konstrukcja powszechnie stosowanego dzisiaj amortyzatora teleskopowego sięga, z różnymi etapami pośrednimi, prawie 100 lat wstecz. Tłok z układem zaworów tłumiących porusza się w rurze wypełnionej olejem, skutecznie spowalniając drgania generowane przez zawieszenie. W klasycznym dwururowym amortyzatorze olej wyparty z rury roboczej wypływa przez zawór denny do rury zewnętrznej – zbiornika wyrównawczego. Rozwiązanie to, jakkolwiek proste i stosunkowo łatwe do wykonania ma swoje wady. Jeśli amortyzator taki pracuje z dużą częstotliwością i pod dużym obciążeniem to na skutek przepompowywania oleju przez wąski i zasłonięty płytkami sprężystymi otwór przelotowy zaworu powstaje zjawisko kawitacji polegające na gwałtownej przemianie cieczy w gaz pod wpływem miejscowego zmniejszenia ciśnienia. Jeżeli ciecz gwałtownie przyspiesza przy przechodzeniu przez otwory w płytce zaworu to zgodnie z zasadą zachowania energii, jej ciśnienie statyczne musi zmaleć i powstaje wtedy piana obniżająca skuteczność tłumienia amortyzatora. W przeciwieństwie do płynu, piana ta może być łatwo sprężona, co powoduje ryzyko utraty siły tłumienia nawet do 35%. W związku z tym, już w 1954 roku firma BILSTEIN zastosowała pionierskie rozwiązanie polegające na napełnieniu amortyzatora gazem pod ciśnieniem. Został wówczas opracowany i wprowadzony do seryjnej produkcji jednorurowy ciśnieniowy amortyzator gazowy, w którym wysokociśnieniowa poduszka azotowa zapobiega pienieniu się oleju. Oznacza to, że siła tłumienia pozostaje zawsze taka sama, a zachowanie podczas jazdy przewidywalne – amortyzator pozostaje stabilny. Podobnie, poprzez wypełnienie zewnętrznej rury sprężonym azotem został zmodyfikowany amortyzator dwururowy. Wyeliminowanie zjawiska kawitacji zapewniające utrzymanie prawie niezmiennej w czasie pracy charakterystyki tłumienia spowodowało, że amortyzatory gazowe są standardem we wszystkich nowoczesnych pojazdach. Dlatego też do zastosowań sportowych często oferowane są amortyzatory gazowe przede wszystkim w technologii jednorurowej. BILSTEIN umożliwia również doposażenie wielu starszych pojazdów w ten rodzaj amortyzatorów.

Amortyzatory gazowe są nadal najnowocześniejszym stosowanym rozwiązaniem, ale coraz częściej łączy się je z aktywnym sterowaniem elektronicznym. Sterowanie umożliwia zmianę siły tłumienia poprzez naciśnięcie przycisku, dzięki czemu zawieszenie działa albo bardziej dynamicznie, albo zwiększa wygodę podróżowania. Alternatywnie, często możliwa jest automatyczna regulacja oparta na informacjach zwrotnych z różnych czujników mierzących parametry ruchu, kamery lub na podstawie oceny profilu jazdy. Technicznie rzecz biorąc, osiągane jest to przez zmianę oporu przepływu oleju wewnątrz amortyzatora, a dokładnie przez regulację przepływu na poszczególnych zaworach. Aby umożliwić jeszcze lepsze dostosowanie układu zawieszenia zamiast sprężyny stalowej zastosowano sprężynę powietrzną, którą można łączyć z różnymi wariantami amortyzatorów. Aktywne zawieszenia pneumatyczne są często spotykane w pojazdach klasy wyższej.

W przypadku regulowanych zawieszeń sportowych dla uzyskania pożądanych właściwości jezdnych, oprócz prawidłowego doboru i montażu, kluczowe znaczenie ma odpowiednie ustawienie parametrów siły tłumienia. Aby uniknąć ryzyka porażki, w przypadku amortyzatorów z regulowaną siłą tłumienia, BILSTEIN wstępnie ustawia parametry siły dobicia i odbicia swoich amortyzatorów, pozostawiając ich dokładne dostrojenie wiedzy kierowcy i mechanika. Należąc do coraz szerszego grona fanów off-roadu z otwartym umysłem na modyfikacje, można również pomyśleć o podniesieniu zawieszenia auta. Odpowiednie układy zawieszenia zapewniają duży prześwit na nierównym terenie lub głębokim śniegu oraz wyjątkowo długi skok zawieszenia. Dla tych często jeżdżących po złych drogach, regularnie holujących przyczepę lub jeżdżących z pełnym ładunkiem dobrym rozwiązaniem jest przejście na amortyzator gazowy BILSTEIN B6. Dzięki dodatkowej sile tłumienia i wielu innym pozytywnym cechom stanowi on „ulepszony” zamiennik OE. W przypadku SUV-ów, minibusów, kamperów i innych pojazdów z wysoko położonym środkiem ciężkości, dzięki swojej konstrukcji oferuje on znacznie lepsze wrażenia z jazdy.Po montażu w samochodzie nowych amortyzatorów, sprężyn obniżających czy nowego zawieszenia zawsze należy po tym ustawić jego geometrię. Tylko w ten sposób można upewnić się, że wszystkie parametry są prawidłowe. Niezastosowanie się do tego może skutkować wieloma negatywnymi konsekwencjami, od pogorszonej stabilności podczas jazdy na wprost, utrudnionego kierowania, po jednostronne zużywanie się opon. Ponieważ nie ma określonego stałego interwału wymiany amortyzatorów ich działanie powinno być regularnie sprawdzane w warsztacie. W razie stwierdzenia ich zużycia, w celu zachowania bezpieczeństwa jazdy przy pełnej skuteczności zawieszenia, amortyzatory jako typowe części zużywające się muszą zostać wymienione.

Zasadniczo nie powinno dobierać się amortyzatorów na chybił trafił. Należy wcześniej uzyskać szczegółowe informacje dotyczące pojazdu. Zwłaszcza jeśli chodzi o zakup nie tylko zwykłej części zamiennej, ale gdy chcemy zmienić jakość prowadzenia swojego pojazdu na lepsze. W takiej sytuacji zdecydowanie powinniśmy odwiedzić wykwalifikowany warsztat specjalistyczny. Oprócz umiejętności prawidłowego montażu, warsztat taki powinien mieć możliwość dokonania odpowiedniego doboru amortyzatorów do modyfikacji zawieszenia. Ważne jest, aby wcześniej dokładnie poinformować jego obsługę o swoich potrzebach i wymaganiach. Tylko na tej podstawie można wybrać odpowiedni produkt. Droższe i bardziej złożone, niekoniecznie oznacza lepsze. Wszystko zależy od tego, jakich właściwości i funkcji oczekujemy od układu zawieszenia. Aby zapewnić swoim klientom optymalne wsparcie, przede wszystkim w szczególnie skomplikowanych przypadkach, warsztaty mogą w każdej chwili skontaktować się z BILSTEIN w celu uzyskania porady. Wsparcie techniczne BILSTEIN można uzyskać poprzez e-mail: technik@bilstein.de. Dodatkową, podstawową wiedzę i informacje na temat kursów szkoleniowych można też znaleźć na stronie workshop.bilstein.com.