Amortyzatory są elementami istotnymi z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu. Ich najważniejszym zadaniem jest zapewnienie pewnego kontaktu koła z nawierzchnią. W przypadku uszkodzenia amortyzatora koła tracą kontakt z nawierzchnią, co oznacza, że nie mogą dobrze przenosić ani sił wzdłużnych, ani poprzecznych. Hamowanie, przyspieszanie i kierowanie stają się wtedy utrudnione. Ponadto systemy wspomagania bezpieczeństwa, takie jak ABS i ESP, mogą przestać działać prawidłowo.
Zużycie eksploatacyjne
Jak każdy element pracujący w samochodzie, amortyzatory także się zużywają. Ich ciągła praca podczas jazdy skutkuje zużywaniem się uszczelnień oraz powierzchni tarcia – szczególnie na styku tłoka z rurą amortyzatora. Z czasem pojawiają się niewielkie nieszczelności powodujące zmniejszenie siły tłumienia. Są to zmiany postępujące i dlatego trudno zauważalne, do których kierowca się przyzwyczaja.
Elementami przyspieszającymi zużycie amortyzatora są na przykład uszkodzone osłony przeciwpyłowe i odboje. Uszkodzenie osłony prowadzi do przedostawania się większych ilości pyłu w strefę uszczelnienia gdzie porusza się tłoczysko. Pył działający, jak środek ścierny przyczynia się do uszkodzenia uszczelnień, co w efekcie skutkuje wyciekiem oleju z amortyzatora.
Gdy wyciek jest zauważalny na jego zewnętrznej powierzchni, amortyzator nadaje się tylko do wymiany. Także uszkodzenie tłoczyska, jeśli przechodzi ono przez pakiet uszczelniający amortyzatora może prowadzić do utraty oleju. W takim przypadku należy również wymienić amortyzator na nowy.
Dlaczego dochodzi do uszkodzenia tłoczyska? Powodem może być wspomniana uszkodzona osłona przeciwpyłowa, ale częstym przypadkiem jest też błąd montażowy.
Elementami przyspieszającymi zużycie amortyzatora są na przykład uszkodzone osłony przeciwpyłowe i odboje. Uszkodzenie osłony prowadzi do przedostawania się większych ilości pyłu w strefę uszczelnienia gdzie porusza się tłoczysko. Pył działający, jak środek ścierny przyczynia się do uszkodzenia uszczelnień, co w efekcie skutkuje wyciekiem oleju z amortyzatora.
Gdy wyciek jest zauważalny na jego zewnętrznej powierzchni, amortyzator nadaje się tylko do wymiany. Także uszkodzenie tłoczyska, jeśli przechodzi ono przez pakiet uszczelniający amortyzatora może prowadzić do utraty oleju. W takim przypadku należy również wymienić amortyzator na nowy.
Dlaczego dochodzi do uszkodzenia tłoczyska? Powodem może być wspomniana uszkodzona osłona przeciwpyłowa, ale częstym przypadkiem jest też błąd montażowy.
Podstawowy błąd – użycie klucza udarowego
Należy pamiętać, aby do montażu amortyzatorów używać odpowiednich narzędzi. Szczególnie, jeśli chodzi o przykręcenie tłoczyska do górnego łożyska amortyzatora. Użycie klucza udarowego co prawda przyspiesza pracę, ale powoduje tak zwane „przeciągnięcie” gwintu na tłoczysku i jego osłabienie. W tym miejscu może dojść do urwania gwintowanego trzpienia tłoczyska.
Ponadto klucz udarowy przenosi moment także na dolną część tłoczyska znajdującą się wewnątrz amortyzatora, gdzie przykręcony jest tłok z pakietem zaworów. Dokręcanie udarowe powoduje nadmierne dokręcenie dolnej nakrętki, co może także skutkować przewężeniem i osłabieniem dolnej części tłoczyska.
Przy odkręcaniu z użyciem klucza udarowego może dojść do rozkręcenia się połączenia tłoka z tłoczyskiem, co jest uszkodzeniem nienaprawialnym i kwalifikuje amortyzator do wymiany.
Drugim często spotykanym przypadkiem jest blokowanie tłoczyska przed obracaniem się podczas dokręcania górnej nakrętki przy pomocy niewłaściwych narzędzi. W takim przypadku nie wolno używać kleszczy zaciskowych, żabek, kombinerek, ani kluczy do rur zakładanych na chromowaną powierzchnię tłoczyska.
Tego typu montaż prowadzi praktycznie zawsze do uszkodzenia powierzchni tłoczyska, co skutkuje bardzo szybkim uszkodzeniem uszczelnień i wyciekiem oleju.
Montaż należy wykonać z użyciem odpowiednich – przewidzianych przez producenta amortyzatora narzędzi, którymi od góry można zablokować tłoczysko przed obracaniem się podczas dokręcania nakrętki.
Ponadto klucz udarowy przenosi moment także na dolną część tłoczyska znajdującą się wewnątrz amortyzatora, gdzie przykręcony jest tłok z pakietem zaworów. Dokręcanie udarowe powoduje nadmierne dokręcenie dolnej nakrętki, co może także skutkować przewężeniem i osłabieniem dolnej części tłoczyska.
Przy odkręcaniu z użyciem klucza udarowego może dojść do rozkręcenia się połączenia tłoka z tłoczyskiem, co jest uszkodzeniem nienaprawialnym i kwalifikuje amortyzator do wymiany.
Drugim często spotykanym przypadkiem jest blokowanie tłoczyska przed obracaniem się podczas dokręcania górnej nakrętki przy pomocy niewłaściwych narzędzi. W takim przypadku nie wolno używać kleszczy zaciskowych, żabek, kombinerek, ani kluczy do rur zakładanych na chromowaną powierzchnię tłoczyska.
Tego typu montaż prowadzi praktycznie zawsze do uszkodzenia powierzchni tłoczyska, co skutkuje bardzo szybkim uszkodzeniem uszczelnień i wyciekiem oleju.
Montaż należy wykonać z użyciem odpowiednich – przewidzianych przez producenta amortyzatora narzędzi, którymi od góry można zablokować tłoczysko przed obracaniem się podczas dokręcania nakrętki.
Jeśli mówimy o uszkodzeniach amortyzatorów, to przy prawidłowym ich montażu może dojść tylko do zużycia eksploatacyjnego. Zdecydowana większość uszkodzeń jest spowodowana czynnikami zewnętrznymi, takimi jak niewłaściwe użytkowanie, uszkodzenie przez siłę zewnętrzną, lub właśnie niewłaściwy montaż polegający na użyciu nieprawidłowych narzędzi
Andrzej Wojciech Buczek, doradca techniczny w firmie IHR Warszawa, która jest oficjalnym przedstawicielem marki BILSTEIN w Polsce.
Uszkodzenie chromowanej powierzchni tłoczyska możliwe jest również w przypadku, kiedy oś tłoczyska i oś rury amortyzatora nie pokrywają się. Może mieć to miejsce w przypadku montażu do samochodu z uszkodzonym zawieszeniem (na przykład wskutek wypadku), gdzie występują naprężenia i odchyłki od nominalnych zależności geometrycznych.
Praca tak napiętego w jednym kierunku amortyzatora spowoduje zwiększone tarcie tłoczyska o końcowy pakiet uszczelnień powodując jego uszkodzenie oraz uszkodzenie chromowej powierzchni tłoczyska. Efektem będzie nieodwracalne uszkodzenie amortyzatora.
Praca tak napiętego w jednym kierunku amortyzatora spowoduje zwiększone tarcie tłoczyska o końcowy pakiet uszczelnień powodując jego uszkodzenie oraz uszkodzenie chromowej powierzchni tłoczyska. Efektem będzie nieodwracalne uszkodzenie amortyzatora.
Montaż sprężyny
Kolejnym błędem montażowym, jaki jest spotykany jest sposób postępowania z amortyzatorem podczas na przykład montażu sprężyny. Chodzi tutaj o samo „chwycenie” amortyzatora w imadle. Jeśli już jest to konieczne, to lepiej to zrobić na przykład za dolne ucho, lub z użyciem naprawdę minimalnej siły. Ściśnięcie rury amortyzatora imadłem powoduje owalizację rury we wnętrzu, której pracuje tłok. Nawet niewielka siła może spowodować niezauważalne odkształcenie powodujące utratę właściwości tłumiących amortyzatora. Efektem może być również zacieranie się tłoka w rurze i utrudniona praca zawieszenia.
Każdy opisywany przypadek skutkuje koniecznością wymiany amortyzatorów na nowe oraz koniecznością zmiany metod montażowych, używanych do tego narzędzi oraz kontroli stanu zawieszenia samochodu do którego jest montowany. Większość uszkodzeń amortyzatorów jest powodowana właśnie przez czynniki zewnętrzne, które w dość łatwy sposób można wyeliminować.
Każdy opisywany przypadek skutkuje koniecznością wymiany amortyzatorów na nowe oraz koniecznością zmiany metod montażowych, używanych do tego narzędzi oraz kontroli stanu zawieszenia samochodu do którego jest montowany. Większość uszkodzeń amortyzatorów jest powodowana właśnie przez czynniki zewnętrzne, które w dość łatwy sposób można wyeliminować.
